CÁC LOẠI VẾT NỨT MỐI HÀN VÀ CÁCH NGĂN NGỪA CHÚNG

Vết nứt là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến chất lượng mối hàn. Vậy có mấy loại vết nứt mối hàn và cách ngăn ngừa chúng như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết này nhé!

Vết nứt mối hàn là gì?

Vết nứt mối hàn là các khuyết tật dạng đường đứt gãy có đầu nhọn với chiều dài lớn và chiều rộng rất nhỏ. Các vết nứt hàn có thể xuất hiện trong vũng hàn, vùng ảnh hưởng nhiệt và vật liệu cơ bản. Chúng xảy ra khi ứng suất cục bộ vượt quá độ bền kéo cuối cùng của kim loại cơ bản.          

Vết nứt ban đầu thường bắt đầu ở nồng độ ứng suất do các khuyết tật khác hoặc các vết khía sắc nhọn ở khu vực gần đó. Các ứng suất này có thể là ứng suất dư do hàn gây ra hoặc ứng suất được tác động do hoạt động hoặc tải trọng bên ngoài khác.

Nguyên nhân dẫn đến vết nứt mối hàn:

- Luyện kim gây nứt: Vết nứt do nóng, vết nứt do co ngót.

- Vết nứt do công nghệ gây ra: Vết nứt do xử lý nhiệt sai.

- Tải trọng gây nứt: nứt do ăn mòn ứng suất, nứt do hydro

Các vết nứt dựa trên kích thước được phân loại thành:

- Vết nứt macro: Có thể nhìn thấy bằng mắt thường hoặc bằng kính lúp.

- Vết nứt siêu nhỏ: Có thể nhìn thấy dưới kính hiển vi kim loại học.

- Vết nứt giữa các tinh thể: Các vết nứt lan truyền dọc theo các hạt

- Vết nứt xuyên tinh thể: Vết nứt lan truyền qua các vùng vi cấu trúc hoàn chỉnh.

Các loại vết nứt mối hàn và cách khắc phục

Nhiều dạng nứt khác nhau được tìm thấy trong quá trình hàn với các loại que hàn. Sự xuất hiện và vị trí của vết nứt ảnh hưởng đáng kể đến tuổi thọ của các bộ phận.

Vết nứt nóng

Vết nứt nóng xuất hiện ở giai đoạn đông đặc của vật hàn. Nguyên nhân chính dẫn đến các vết nứt nóng là thiếu độ dẻo ở nhiệt độ cao. Vết nứt nóng được tìm thấy chủ yếu ở trung tâm của mối hàn vì trong quá trình đông đặc, đây là khu vực cuối cùng đóng rắn. Các vết nứt này lan truyền giữa các hạt cặn mối hàn hoặc bề mặt của vật hàn.

Vết nứt nguội

Mặt khác, các vết nứt nguội không xuất hiện ở giai đoạn đông đặc mà chúng được tìm thấy khi hoàn thành giai đoạn đông đặc sau quá trình hàn hoặc đơn giản là sau khi hàn xong. Vết nứt nguội còn được gọi là nứt do hydro hoặc nứt muộn vì những vết nứt này được tạo ra do sự hiện diện của hydro và có thể xuất hiện sau vài giờ hàn hoặc thậm chí sau nhiều ngày sau khi hàn xong.

Vết nứt dọc

Một vết nứt dọc song song với trục của mối hàn. Bất kỳ vết nứt nào xuất hiện tại đường hàn sẽ được gọi là vết nứt dọc, chẳng hạn như vết nứt đường tâm trong kim loại mối hàn hoặc vết nứt chân trong vật liệu cơ bản. 

Khi hàn mối hàn có chiều dài nhỏ hoặc mối hàn nhỏ giữa các chi tiết từ nặng đến mỏng, các vết nứt dọc xuất hiện do tốc độ nguội cao và hạn chế cao. Nguyên nhân dẫn đến các vết nứt dọc được gây ra do hydro hòa tan trong kim loại mối hàn trong quá trình đông đặc. 

Vết nứt ngang

Các vết nứt ngang được tìm thấy trong các mối hàn hồ quang chìm là do tốc độ di chuyển của đường hàn cao và có thể liên quan đến độ rỗng. Các dạng vết nứt mối hàn xuất hiện vuông góc với trục mối hàn được gọi là vết nứt ngang. Vết nứt ngang có kích thước nhỏ so với vết nứt dọc.

Trong các vật liệu có độ bền cao, các vết nứt ngang có thể dễ dàng phát triển nếu không kiểm soát được quá trình làm nóng sơ bộ và mức hydro và chúng chỉ có thể xuất hiện trong vùng ảnh hưởng nhiệt. Hầu hết các vết nứt như vậy là do ứng suất co ngót dọc làm việc trên kim loại mối hàn có độ dẻo thấp, đây là trường hợp của hầu hết các vật liệu có độ bền cao. 

Vết nứt miệng núi lửa

Khi thực hiện các quy trình hàn nhiệt như hàn que, MIG hoặc TIG và nếu phần cuối của mối hàn không được kết thúc đúng cách, rất dẫn đến sự hình thành vết nứt thành nhiều rãnh giống như miệng núi lửa. Loại vết nứt này thường xảy ra trong giai đoạn đông đặc ở các vật liệu như thép không gỉ, nhôm. 

Việc ngăn ngừa các vết nứt miệng núi lửa mối hàn có thể thực hiện bằng cách:

Lấp đầy phần cuối mối hàn thích hợp.

Sử dụng kỹ thuật bước lùi ở đầu mối hàn.

Để đầu mối hàn có hình dạng hơi lồi.

Sử dụng hồ quang ngắn.

Vết nứt chân mối hàn

Vết nứt chân mối hàn thường thấy trong hàn trong mối hàn phi lê hoặc mối hàn rãnh. Đây là những vị trí tập trung ứng suất co ngót lớn nhất trong mối hàn. Các loại vết nứt này bắt đầu từ khu vực kim loại cơ bản. Các vết nứt xảy ra do tác dụng của ứng suất nhiệt hàn tác dụng lên vũng hàn.

Vết nứt ngầm

Vết nứt ngầm thường xuất hiện bên trong mối hàn và đôi khi không thể phát hiện được bằng mắt thường. Chủ yếu kiểu nứt này xảy ra ở mối nối chữ T.

Trên đây là các loại vết nứt mối hàn phổ biến. Hy vọng bài viết giúp anh em thợ hàn nhận biết được những vết nứt trong quá trình làm việc. Từ đó tìm ra giải pháp khắc phục hiệu quả.